Nghệ sĩ Phi Điểu sinh năm 1933, được khán giả yêu mến khi đảm nhận những vai người bà, người mẹ hiền lành, lam lũ trên màn ảnh qua các phim Thụy khúc, Lẵng hoa tình yêu, Bên đường lá đỏ… Nhắc đến bà, khán giả thường gọi là “bà ngoại quốc dân” hay “người mẹ hiền từ nhất màn ảnh Việt”.
Chúng tôi đến thăm nghệ sĩ Phi Điểu tại nhà riêng của bà ở quận 3, TPHCM. Cũng giống như trên màn ảnh, ngoài đời nữ nghệ sĩ giữ nét mộc mạc, hiền lành và thân thiện. Xuyên suốt buổi trò chuyện kéo dài 2 tiếng, bà say sưa kể về thời trẻ sôi nổi với những kỷ vật có tuổi đời hàng chục năm và cuộc sống tuổi 90 với niềm vui diễn xuất.
Tuổi 90 trong căn phòng đầy ắp kỷ vật
Nghệ sĩ Phi Điểu cho biết, ngôi nhà bà đang ở được Nhà nước cấp lúc bà còn làm ở Đài Phát thanh TPHCM, sau này gia đình bà mua lại và sửa sang như hiện tại.
Nghệ sĩ Phi Điểu và chồng – cố nhạc sĩ Phan Nhân – có 2 người con, 1 trai và 1 gái. Con trai của bà là họa sĩ Hồng Quân, còn con gái làm việc trong ngành hàng hải (nay đã đến tuổi về hưu). Hiện nữ nghệ sĩ sống cùng gia đình của con gái trong căn nhà này.
Trong căn nhà cao tầng, bà dành riêng một góc phòng với đầy ắp kỷ niệm. Căn phòng rộng 30m2 là nơi bà lưu giữ những hoài niệm của mình, từ những năm còn tham gia kháng chiến cho đến khoảng thời gian tịnh dưỡng tuổi già bên chồng.
Từ ngày nhạc sĩ Phan Nhân qua đời, nghệ sĩ ở một mình trong căn phòng này. Bà vẫn giữ đầy đủ những kỷ vật của chồng như chiếc đàn guitar, cuốn sổ nhạc… Trong phòng, bà để bức ảnh của chồng ở góc riêng. Mỗi khi đi đâu, làm gì bà đều thì thầm bên ảnh chồng, mong ông cầu nguyện cho bà bình an, khỏe mạnh.
Sinh ra trong một gia đình nhà giáo có truyền thống cách mạng ở Đồng Tháp, từ nhỏ nghệ sĩ Phi Điểu đã hoạt động cách mạng. Trong nhà, bằng khen và huy chương thời trẻ của bà nhiều vô kể. Những chiếc ảnh trắng đen mấy chục năm trước cũng được bà giữ gìn cẩn thận.
Ở tuổi 90, diễn viên Phi Điểu vẫn rèn luyện thói quen đọc báo, đọc sách mỗi ngày. Bà nói, mắt mình vẫn tốt, chỉ cần đeo kính lão là có thể đọc được đủ loại sách vở. Nhiều đồng nghiệp trong nghề biết bà thích đọc sách nên thường mua biếu bà.
“Tôi thấy cuộc sống của mình hiện tại thoải mái, nhẹ nhàng. Hôm nào không có lịch diễn thì tôi ở nhà với con cháu. Ngày thường, tôi dành nhiều thời gian đọc sách, xem tin tức để cập nhật cuộc sống”, bà chia sẻ.
Đi diễn bằng xe máy, không cần cát-xê
Nghệ sĩ Phi Điểu cho biết bà làm việc độc lập chứ không có người quản lý hay hỗ trợ. Để tránh những rủi ro, bà thường nhận lời từ người quen và xem xét kỹ kịch bản trước khi ký hợp đồng.
Bà khoe quyển sổ cầm tay, được kẻ từng dòng ngày tháng thẳng tắp và gọi đó là “sổ tay thần chết”. Mỗi khi nhận lịch diễn, bà ghi chú cẩn thận vào đó. Bà khoe lịch trình trong tháng gần như kín mít.
Nghệ sĩ Phi Điểu nói, sức khỏe của bà vẫn đảm bảo được công việc hiện tại. Nếu hôm nào quay nhiều, bà sẽ tranh thủ nghỉ ngơi ở phim trường. Bà ý thức giữ gìn sức khỏe bản thân nên luôn chủ động ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc để người khác không lo lắng cho mình.
Nghệ sĩ tâm sự, nhờ Tổ nghề che chở nên bà có trí nhớ tốt, không gặp khó khăn trong việc học thoại. Trước khi đến phim trường, bà thường đọc sơ qua lời thoại, sau đó cứ diễn theo bản năng.
Ngoài công việc nghệ thuật, bà còn tham gia các hoạt động văn hóa, xã hội của địa phương như họp tổ dân phố, hội cựu chiến binh, hội người cao tuổi… Nghệ sĩ Phi Điểu cho biết bà còn giữ chức Tổ trưởng khu phố hơn 20 năm qua, vừa mới xin nghỉ vì tuổi cao.
Nghệ sĩ cũng khoe vở diễn mới đóng cho sinh viên thực tập vừa nhận giải Nhất. Mặc dù chỉ nhận đóng hỗ trợ nhưng bà “vui lây” mỗi khi sản phẩm đoạt giải. Phi Điểu tiết lộ cát-xê mỗi lần diễn chỉ vài trăm nghìn đồng nhưng bà không lấy vì chủ yếu muốn giúp lớp trẻ hoàn thành sản phẩm tốt nghiệp.
“Các cháu còn là sinh viên, đâu có tiền bạc gì nên tôi không nỡ nhận. Diễn xong, tôi kêu “tụi con nấu nồi cháo vịt cùng ăn rồi cho ngoại 1 chén là được” chứ tôi không lấy tiền. Cháu nào có kinh tế dư dả một chút thì tôi cầm vài trăm ngàn đồng cho cháu vui. Tôi dặn các cháu khi nào vở diễn có giải thì báo tin để tôi chia vui cùng”, bà nói thêm.
Nghệ sĩ 90 tuổi cho biết, nhờ trời thương, sức khỏe bà vẫn tốt, chỉ mắc vài bệnh vặt tuổi già nhưng không đáng kể. Hằng ngày, bà uống thêm sữa và sử dụng thực phẩm chức năng để tăng cường sức khỏe.
Chiếc xe nội địa Nhật nằm ở một góc sân nhà là người bạn đồng hành cùng bà trên khắp các nẻo đường TPHCM suốt bao năm qua. Những ngày nhận lịch diễn ở quận 7 hay quận 12, bà vẫn một mình lái xe đến phim trường, sân khấu…
Nghệ sĩ nói thêm: “Tôi tự đi xe máy đến nơi, xong việc tự chạy về, chứ không thích phiền hà đến người khác. Tính tôi từ trẻ đã quen cảnh lao động trong môi trường kháng chiến nên không sợ cực khổ, vất vả”.
Nghệ sĩ Phi Điểu tiết lộ bà không sử dụng Google map (bản đồ) nên chỉ đi trên những tuyến đường lớn quen thuộc của thành phố. Có hôm bà cũng đi lạc, phải dừng hỏi đường để quay về nhà. Thậm chí, có ngày đi diễn đến 23h, bà vẫn một mình chạy xe về.
“Tôi chạy đúng làn đường của mình, không chen lấn, đảm bảo an toàn. Tôi thích cảm giác tầm 18-19h thả xe tà tà về nhà, vừa mát mẻ vừa được ngắm phố phường”, bà nói.
Nhiều lần con cái lo lắng, can ngăn nhưng nghệ sĩ Phi Điểu trấn an con. Bà nói tính bà tự lực, không thích làm phiền người khác, khi nào gặp chuyện khó lắm mới lên tiếng nhờ vả.
“Nhiều người thấy tôi làm việc sáng tối nên nghĩ tôi nghèo khổ, nhưng tôi làm việc không vì “miếng cơm manh áo” mà chỉ muốn tìm niềm vui, rèn luyện thể lực tuổi già. Được lao động, tôi thấy tinh thần của mình lúc nào cũng minh mẫn, sáng suốt, thỉnh thoảng lại có “đồng ra đồng vô”, mang đi làm từ thiện, giúp người này, người kia”, bà tâm sự.
Ở tuổi 90, nghệ sĩ Phi Điểu cảm thấy mãn nguyện với cuộc sống hiện tại. Bà mừng vì con cháu đều có nhà cửa, sự nghiệp ổn định. Giờ đây, bà chỉ mong bản thân được nhiều sức khỏe để tiếp tục được làm nghề.
“Trước khi chồng tôi mất, ông ấy đã chia hết nhà cửa, tài sản cho các con nên giờ tôi không phải bận tâm gì nữa. Tôi chỉ mong bản thân được nhiều sức khỏe, đầu óc minh mẫn để có thể làm được gì thì làm. Nếu ra đi, tôi mong được “nhắm mắt xuôi tay” một cách nhẹ nhàng, không đau yếu bệnh tật mà làm khổ con cháu”, bà bộc bạch.
Văn hóa | Báo Dân trí
