Roland Barthes là một nhân vật lớn trong lịch sử văn học và triết học của thế kỷ XX.
Là một trong những người đặt nền móng cho chủ nghĩa cấu trúc và ký hiệu học Pháp, các tư tưởng của Roland Barthes đã ảnh hưởng đến sự phát triển của nhiều trường phái lý thuyết, bao gồm cấu trúc luận, ký hiệu học, lý thuyết xã hội và hậu cấu trúc luận…
Năm 1970, sau khi đến Nhật theo chương trình hợp tác văn hóa, Roland Barthes đã viết Đế chế ký hiệu. Trong đó, ông diễn giải những gì quan sát được và sự hiện diện hầu như khắp nơi của các ký hiệu trong đời sống thường ngày của người Nhật nói chung và Tokyo nói riêng.
Bìa sách “Đế chế ký hiệu” (Ảnh: Nhã Nam).
Năm 1976, Roland Barthes được bầu vào Viện Cao học Pháp (Collège de France) với chức giáo sư ngành Ký hiệu học văn chương. Đây là một vinh dự dành riêng cho Roland Barthes, đồng thời là sự công nhận tài năng và những đóng góp của ông.
Roland Barthes đặc biệt nổi tiếng với việc phát triển và mở rộng lĩnh vực ký hiệu học thông qua những công trình phân tích hàng loạt hệ thống ký hiệu mà Đế chế ký hiệu là một trong những tác phẩm điển hình.
Đế chế ký hiệu được nhiều nhà nghiên cứu về Roland Barthes xem là một trong những kiệt tác và bước ngoặt quyết định trong sự nghiệp của ông.
Theo Roland Barthes, Nhật Bản là đất nước của ký hiệu và chữ viết. Tên sách có thể được hiểu theo nghĩa Nhật Bản là đất nước mà các ký hiệu ngự trị, “làm vua”.
Trong Đế chế ký hiệu, Roland Barthes đã phác họa bức tranh về Nhật Bản của những ký hiệu, của mật mã và quy ước, thanh cao và đẹp đẽ, bạo lực và trống rỗng, trong từng khu phố, từng nhà ga, cửa hàng, sân khấu hay những khu vườn… qua mỗi gương mặt, nét chữ, miếng tempura, trò chơi pachinko…
Chân dung tác giả Roland Barthes được chụp năm 1979 (Ảnh: Getty Images).
Bên cạnh đó, Roland Barthes là một tác giả bí hiểm và khó tiếp cận. Chính ông đã nỗ lực làm cho những trang viết của mình trở thành không sao có thể xác định được.
Đọc những trang viết của Roland Barthes, nghĩa là độc giả tự đày đọa bản thân vào một mê cung của ngôn ngữ, trong đó ý nghĩa trôi nổi bập bềnh không sao nắm giữ được.
Đế chế ký hiệu là một cuốn sách kinh điển giúp độc giả khám phá một nhà tư tưởng lớn của thế kỷ XX, nhà ký hiệu học, nhà nghiên cứu và phê bình văn học quan trọng, một con người tâm huyết thời đại mình sống.
Roland Barthes (1915-1980) là nhà ký hiệu học, nhà hậu cấu trúc luận, nhà phê bình văn học nổi tiếng người Pháp. Ông được xem là một trong những người đặt nền móng cho chủ nghĩa cấu trúc và ký hiệu học Pháp.
Ông mồ côi cha từ khi mới một tuổi, trải qua thời thơ ấu cùng mẹ ở nhà ông bà ngoại và đến năm chín tuổi thì cùng mẹ chuyển tới sống ở Paris.
Ông bộc lộ từ rất sớm niềm say mê dành cho sân khấu, văn chương và âm nhạc. Do bệnh lao phổi, con đường học hành của ông bị gián đoạn, nhưng không vì thế ngăn ông tự nỗ lực, đạt tới vốn kiến thức sâu rộng và trình độ cao làm bất ngờ cả giới đại học.
Năm 1976, Roland Barthes được bầu vào Viện Cao học Pháp (Collège de France), làm giáo sư ngành ký hiệu học văn chương, một chức danh được dành riêng cho ông.
Các tác phẩm nổi bật của ông: Những huyền thoại (Mythologies), Những yếu tố ký hiệu học (Éléments de sémiologie), Cái chết của tác giả (La mort de l’auteur) và Độ không của lối viết (Le degré zéro de l’écriture).
Hơn 50 năm sau lần đầu phát hành, bản dịch tiếng Việt của Đế chế ký hiệu sẽ được giới thiệu tới đông đảo công chúng tại Việt Nam.
Nhân dịp này, Nhã Nam và Viện Pháp phối hợp tổ chức buổi tọa đàm ra mắt cuốn sách Đế chế ký hiệu.
– Thời gian: 9h30-11h, thứ Bảy, ngày 23/12.
– Địa điểm: Phòng Nice 2, Viện Pháp tại Hà Nội, 15 Thiền Quang, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.
Với sự tham gia của các khách mời:
– PGS.TS, nhà phê bình Đỗ Lai Thúy.
– Phó Viện trưởng Viện Nhân học Văn hóa Phạm Minh Quân.
– Tiến sĩ Văn học Nguyễn Quyên.
Văn hóa | Báo Dân trí
