Điện Kính Thiên là tòa điện thiết triều, nằm chính giữa trung tâm Cấm thành của Kinh đô Thăng Long thời Lê sơ. Đây là nơi diễn ra các nghi thức quan trọng nhất của quốc gia như: lễ Đăng cơ (Hoàng đế lên ngôi), lễ Đại triều và lễ đón tiếp sứ thần các nước của triều đình… Tòa điện này được vua Lê Thái Tổ xây dựng năm 1428 và được sửa chữa, xây dựng lại vào các năm 1465, 1467. Triều Mạc (1527-1593) và triều Lê Trung hưng (1593-1789), điện Kính Thiên được tiếp tục sử dụng làm nơi thiết triều.
PGS.TS Bùi Minh Trí trình bày về quá trình nghiên cứu giải mã bí ẩn kiến trúc Điện Kính Thiên thời Lê sơ. Ảnh: HTL
Trải qua hơn 388 năm tồn tại, năm 1816, vua Gia Long đã cho xây dựng cung điện mới tại nền điện Kính Thiên để làm hành cung cho các vua nhà Nguyễn mỗi khi tuần du ra Bắc. Năm 1886, sau khi Pháp chiếm Hà Nội, điện Long Thiên bị phá huỷ để xây tòa nhà của quân đội Pháp. Dấu tích lưu lại những ký ức vàng son của điện Kính Thiên còn lại trên mặt đất ngày nay là thềm bậc đá chạm rồng đã trở thành bảo vật quốc gia.
Do đã bị phá hủy từ lâu và không có tư liệu lịch sử hoặc hình ảnh hay bản vẽ nào mô tả kiến trúc của tòa chính điện Kính Thiên như thế nào. Và cũng theo đó, việc phục dựng tòa chính điện Kính Thiên có vai trò cực kỳ quan trọng trong lịch sử của Kinh đô Thăng Long càng trở nên khó khăn do thiếu hụt các nguồn tư liệu.
Viện Nghiên cứu Kinh thành phục dựng hình thái kiến trúc Điện Kính Thiên. Ảnh: VNCKT
Từ năm 2011 đến nay, đã có hàng chục cuộc khai quật khảo cổ diễn ra tại xung quanh điện Kính Thiên. Kết quả khai quật và nghiên cứu khảo cổ học có nhiều phát hiện mới và giá trị, cung cấp thêm nhiều tư liệu khoa học tin cậy cho việc nghiên cứu phục dựng hình thái kiến trúc cung điện thời Lê sơ, đặc biệt là tòa chính điện Kính Thiên trong Cấm thành Thăng Long.
Chia sẻ với Dân Việt, PGS.TS Bùi Minh Trí – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành khẳng định rằng, kết quả xác thực của các đợt khai quật khảo cổ học tại Hoàng thành Thăng Long đã chứng minh, kiến trúc điện Kính Thiên thuộc loại kiến trúc đấu củng. Đây là chìa khóa quan trọng để giải mã bí ẩn về hình thái kiến trúc điện Kính Thiên.
Nghiên cứu so sánh cấu kiện gỗ và các loại ngói lợp mái cho thấy, kiến trúc điện Kính Thiên được thiết kế xây dựng rất công phu, trang trí cầu kỳ và tráng lệ theo nghi thức cung đình với nhiều màu sắc lộng lẫy, mang vẻ đẹp quyền uy và thịnh vượng của vương triều, mang nét tương đồng với các cung điện nổi tiếng nhất ở Đông Á cùng thời, như cung điện ở Cố cung Bắc Kinh (Trung Quốc) hay Changdeokgung (Seoul – Hàn Quốc).
Mô hình kiến trúc đấu củng thời Lê sơ và thời Mạc. Ảnh: VNCKT
Nhưng trên mái điện Kính Thiên được lợp bằng loại ngói rất đặc sắc, đó là loại ngói rồng (ngói hình con rồng). Đây là loại ngói độc đáo nhất trong tất cả các loại ngói lợp mái cung điện cổ ở châu Á thời bấy giờ, đưa lại một sắc thái rất riêng biệt, mang đầy tính sáng tạo của kiến trúc cung điện Việt Nam thời Lê sơ.
Theo PGS.TS Bùi Minh Trí, đựa vào kích thước của thềm bậc đá chạm rồng có thể tính được gian chính của điện Kính Thiên có chiều rộng 4,80m, gian hai bên rộng 4,20m. Từ số liệu này kết hợp nghiên cứu so sánh với mặt bằng chính điện Lam Kinh (Thanh Hóa) có thể xác định được số gian chiều ngang của điện Kính Thiên là 9 gian (7 gian 2 chái), chiều sâu của lòng điện là 6 gian, có diện tích lớn khoảng 1.188m2 (dài 44m x rộng 27m), trong đó chiều ngang có 10 cột, chiều dọc (hay chiều sâu) có 6 cột, tổng cộng công trình có 60 cột gỗ.
Ngói rồng – loại ngói đặc sắc lợp trên mái điện Kính Thiên. Ảnh: VNCKT
Trên cơ sở các nguồn tư liệu tin cậy của khảo cổ học, đặc biệt là kết quả nghiên cứu so sánh với kiến trúc cung điện cổ ở Đông Á, nghiên cứu mặt bằng nền móng, bộ khung giá đỡ mái, hình thái bộ mái, các loại ngói lợp mái, các nhà khoa học Viện Nghiên cứu Kinh thành đã giải mã và phục dựng 3D thành công hình thái kiến trúc điện Kính Thiên.
“Đây là toà điện xây dựng trên cấp nền cao, phía trước có thềm bậc đá chạm rồng, kích thước lớn gồm 11 bậc, chia làm 3 lối đi, lối chính giữa dành cho nhà vua, hai bên dành cho các quan đại thần. Chính giữa phía sau và hai bên nền điện có thể có các thềm bậc đơn bằng đá cũng chạm rồng. Trên thềm điện có lan can đá bao quanh kiến trúc gỗ được sơn son thếp màu đỏ sặc sỡ. Kiến trúc này có quy mô lớn, thuộc loại kiến trúc đấu củng, trùng diêm, trên mái lợp ngói rồng men vàng đặc sắc và được trang trí bằng các tượng đầu rồng vươn cao lên trời, tạo nên vẻ đẹp cao sang và quyền lực của vương triều”, PGS.TS Bùi Minh Trí cho biết thêm.
Các loại cấu kiện gỗ của kiến trúc đấu củng tìm thấy trong hố khai quật phía Đông điện Kính Thiên 2017 – 2018. Ảnh: VNCKT
Bộ mái của kiến trúc điện Kính Thiên thời Lê sơ là công trình “nghệ thuật mái nhà” đặc sắc. Các loại ngói rồng men vàng bừng sáng trên bộ mái, chứa đựng và lan tỏa những triết lý văn hóa nội tại của công trình, phản ánh sự kết hợp tinh tế giữa vẻ đẹp hình dáng và vẻ đẹp ý tưởng, đưa lại một sắc thái hay diện mạo văn hóa tươi mới cho nghệ thuật kiến trúc cung điện Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu này đã đóng góp quan trọng và thiết thực trong việc quảng bá hình ảnh di sản Hoàng thành Thăng Long, giúp hình dung rõ ràng hơn, cảm nhận sâu hơn về vẻ đẹp độc đáo, tráng lệ và kỳ bí của kiến trúc điện Kinh Thiên thời Lê sơ trong Hoàng cung Thăng Long xưa, mang lại niềm tự hào về tài năng và trí tuệ sáng tạo của cha ông, góp phần làm sáng rõ và sâu sắc hơn giá trị nổi bật toàn cầu của Khu di sản Hoàng thành Thăng Long, đưa giá trị di sản đến gần hơn với công chúng, tạo sự lan tỏa các giá trị văn hóa của Kinh đô Thăng Long, của Thủ đô Hà Nội – nơi hội tụ, kết tinh và tỏa sáng các giá trị văn hiến của đất nước.
Trưng bày “Giải mã bí ẩn Kiến trúc điện Kính Thiên” tại Bảo tàng Hà Nội
Vào ngày 29/11 tới đây, Viện Nghiên cứu Kinh thành, Viện Hàn Lâm KHXH Việt Nam, phối hợp với Sở VHTT và Bảo tàng Hà Nội tổ chức trưng bày “Giải mã bí ẩn Kiến trúc điện Kính Thiên” tại Bảo tàng Hà Nội.
Phục dựng hình thái bộ mái điện Kính Thiên. Ảnh: VNCKT
Nội dung trưng bày: Tư liệu, Hiện vật, Mô hình kiến trúc kết hợp công nghệ trình chiếu Mapping, Media về thành tựu nghiên cứu giải mã hình thái kiến trúc điện Kính Thiên dựa trên kết quả nghiên cứu khảo cổ học, sử học và nghiên cứu so sánh với hệ thống kiến trúc cung điện cổ ở Đông Á.
Mục đích, ý nghĩa của trưng bày này là công bố kết quả nghiên cứu phục dựng hình thái kiến trúc điện Kính Thiên; quảng bá những thành tựu nghiên cứu khoa học xã hội và đóng góp xã hội của Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam trong nghiên cứu khoa học khu di tích Hoàng thành Thăng Long sau hơn 20 năm, góp phần quảng bá sâu rộng hơn giá trị nổi bật toàn cầu của Khu di sản Hoàng thành Thăng Long.
Thành tựu nghiên cứu phục dựng hình thái kiến trúc điện Kính Thiên công bố trong dịp này là kết quả có ý nghĩa chào mừng 70 năm thành lập Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam (ngày 02/12/1953 – 12/12/2023).
Văn hóa – Giải trí | Tổng hợp tin tưc giải trí 24/7
Nguồn: Internet
